IPO Là gì? Tổng Quan Về IPO Trong Crypto

IPO nghĩa là gì?

IPO (Initial Public Offering) là phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng. Đây là quá trình mà khi một công ty tư nhân lần đầu tiên bán công khai cổ phiếu ra công chúng để huy động vốn. Về bản chất, trong một đợt IPO, một công ty tư nhân sẽ niêm yết cổ phiếu của mình trên một sàn giao dịch chứng khoán, khiến công chúng có thể mua chúng.

Mục đích, ý nghĩa khi IPO.

Mục đích

Mỗi doanh nghiệp đều có nhu cầu gia tăng nguồn vốn nhất là ở thời điểm khởi nghiệp và đây được coi là công việc được ưu tiên hàng đầu, vì nhờ có nguồn vốn từ các nhà đầu tư mà công ty có thể mở rộng phạm vi hoạt động sản xuất kinh doanh và phát triển với quy mô lớn hơn, giúp đa dạng nguồn thu và rút ngắn quá trình hồi vốn hiệu quả hơn.

Bạn đã biết cổ phiếu IPO là gì, vậy còn kế hoạch IPO là gì? Doanh nghiệp cần làm gì để hoàn thành kế hoạch IPO? Việc phát hành, niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán lần đầu tiên của mỗi doanh nghiệp được gọi là kế hoạch IPO. Cổ phiếu IPO là cách tốt nhất để gia tăng lượng vốn đầu tư ngoài vào doanh nghiệp và tạo ra vô số cơ hội tài chính cho cả doanh nghiệp và các nhà đầu tư. Hình thức cổ phần hóa này là một cách làm hay giúp nhân viên trong công ty có cơ hội sở hữu một lượng cổ phần nhất định từ công ty, tạo ra giá trị gắn kết sâu sắc hơn giữa nhân viên và doanh nghiệp.

Mục đích của kế hoạch IPO: 

• Cổ phiếu IPO giúp doanh nghiệp khẳng định nguồn lực và vị thế của mình trên sàn chứng khoán và trước nhà đầu tư cũng như khách hàng, góp phần nâng cao giá trị thương hiệu và uy tín của doanh nghiệp mình.
• Thực hiện kế hoạch IPO giúp quá trình huy động vốn từ các nhà đầu tư nhanh hơn, hiệu quả hơn giúp doanh nghiệp nhanh chóng mở rộng quy mô hoạt động hơn.
• Kế hoạch IPO thành công sẽ mang nhiều giá trị thiết thực hơn so với việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
• Đẩy mạnh hoạt động cổ phần hóa là một cách góp phần thu hút nguồn nhân lực tiềm năng, nhiệt huyết và trách nhiệm, tạo dựng đội ngũ nhân viên trung thành, tận tâm và tận lực.
• Thực hiện IPO thành công được xem là bước đệm phục vụ cho kế hoạch sáp nhập và mua lại các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiềm năng.

Ý nghĩa

• Phát hành cổ phiếu công khai lần đầu (IPO) là thử thách đầu tiên và quan trọng nhất đối với mọi doanh nghiệp, nó chứng minh cho việc doanh nghiệp sẵn sàng cạnh tranh với mọi đối thủ và có khả năng đứng vững trên thị trường chứng khoán khốc liệt.
• Ý nghĩa lớn nhất khi doanh nghiệp thực hiện kế hoạch IPO là huy động vốn từ các nhà đầu tư cho doanh nghiệp một cách nhanh chóng nhất với quy mô huy động lớn từ thị trường chứng khoán.

Ưu – nhược điểm khi IPO

Ưu điểm

• Công ty dễ dàng huy động vốn nhanh chóng từ công chúng như các nhà đầu tư lớn, nhà đầu tư thiên thần, đông đảo tầng lớp dân cư với quy mô huy động vốn lớn từ thị trường chứng khoán.
• Kế hoạch IPO thành công tạo ra hình ảnh đẹp và đánh bóng thương hiệu của công ty, từ đó tạo bước đệm thuận lợi cho những lần phát hành cổ phiếu sau đó.
• Cổ phiếu IPO tạo điều kiện cho các giao dịch sáp nhập và mua lại (M&A) diễn ra đơn giản và tiện lợi hơn. Công ty dễ dàng đưa ra các mức giá mục tiêu trong các thương vụ mua lại khi cổ phiếu của họ là cổ phiếu niêm yết công khai.
• Cổ phiếu IPO lên sàn công khai góp phần làm tăng chất lượng và độ chính xác của các con số trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp vì những tính toán trong các báo cáo này phải được lập theo các tiêu chuẩn chung do cơ quan quản lý quy định dựa trên cổ tức công khai niêm yết trên sàn chứng khoán. Từ đó, công ty dễ dàng kêu gọi vốn đầu tư hơn từ các ngân hàng, tổ chức tín dụng và từ các nhà đầu tư khó tính.
• Cổ phiếu IPO được phát hành giúp các công ty cổ phần đại chúng có thể thu hút và duy trì đội ngũ nhân viên giỏi, tận tụy và trung thành vì khi chào bán cổ phiếu IPO ra công chúng, công ty luôn cũng dành một tỉ lệ chứng khoán nhất định để bán cho nhân viên của mình với mong muốn gắn kết nội bộ giữa doanh nghiệp và người lao động.
• Lợi ích của quyền mua cổ phiếu IPO – Nhân viên của công ty sẽ trở thành cổ đông và được hưởng cổ tức sau khi mua cổ phiếu IPO và thay vì chỉ nhận được mức thu nhập thông thường thì họ có thêm một khoản thu nhập thụ động tỷ lệ thuận với lợi nhuận của công ty. Điều này làm cho nhân viên trong công ty có tinh thần làm việc hiệu quả hơn và coi sự tồn tại và phát triển của công ty ở hiện tại và tương lai là sự thành bại của mình.
• Các công ty cổ phần đại chúng có cơ hội tiếp cận các chiến lược phát triển kinh doanh, xây dựng hệ thống quản lý chuyên nghiệp khi hiểu về kế hoạch IPO là gì và thành công phát hành cổ phiếu IPO.

Nhược điểm

• IPO làm phân tán quyền sở hữu tài sản và có thể làm mất quyền kiểm soát doanh nghiệp của các cổ đông sáng lập công ty do hoạt động thôn tính công ty của các nhà đầu tư hoặc thông qua các thương vụ mua bán, sáp nhập. Bên cạnh đó, cơ cấu về quyền sở hữu của doanh nghiệp luôn luôn bị biến động do nó chịu ảnh hưởng của các giao dịch cổ phiếu trên thị trường chứng khoán hàng ngày.
• Để thực hiện thành công kế hoạch IPO, doanh nghiệp đã chi ra một khoản khá tốn kém và mất thời gian, đặc biệt là các công ty càng lớn thì chi phí phát hành càng cao.
• Việc bắt buộc các công ty phải công bố thông tin công khai trên các báo cáo tài chính, báo cáo thuế hàng năm có thể làm cho công ty bị bất lợi do tiết lộ quá nhiều thông tin về tình hình kinh doanh cho các đối thủ cạnh tranh.
• IPO khiến doanh nghiệp tốn thêm thời gian và thêm nhân lực chuyên môn cần thiết để quản lý và giám sát các số liệu trong báo cáo tài chính.
• Ngoài ra, hàng năm công ty phải mất thêm một số khoản chi phí như chi phí kiểm toán cho các báo cáo tài chính, chi phí hoàn thành các tài liệu nộp cho cơ quan quản lý nhà nước về sàn chứng khoán và chi phí công bố các thông tin định kỳ.

Các phương thức chào bán IPO

Dựa trên luật chứng khoán được ban hành, hình thức chào bán cổ phiếu IPO lên sàn chứng khoán được phép thực hiện trên các phương thức sau:

• Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng công khai như: báo đài, truyền hình, Internet…
• Đấu giá kiểu Hà Lan (đấu giá giảm dần): là hình thức đấu giá khi một món hàng nào đó được chào bán với một mức giá “trên trời”, có thể cao hơn rất nhiều so với giá trị thực tế của nó. Sau đó, là phiên đấu giá ngược sẽ được diễn ra khi giá sản phẩm giảm xuống cho đến khi một trong những nhà đấu giá chấp nhận mua với mức giá hiện tại.
• Có bảo lãnh cam kết.
• Tổ chức các dịch vụ với trách nhiệm cao nhất.
• Hình thức mua buôn, mua gom và chào bán lẻ.
• Tự phát hành trên Website công ty.
• Thủ tục pháp lý để các nhà đầu tư tham gia IPO khá phức tạp với chế tài chặt chẽ và rắc rối, để đảm bảo tính khách quan trong cả quá trình IPO. Vì vậy trước mỗi kế hoạch IPO thường cần các công ty khác nhau hỗ trợ. Ví dụ như tại Hoa Kỳ, các công ty luật/công ty chứng khoán hoặc các công ty kiểm toán sẽ đứng ra hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện IPO.

Rủi ro khi triển khai IPO

• Thông tin minh bạch một cách tối đa khiến doanh nghiệp rơi vào thế khó trước công chúng và đối thủ cạnh tranh.
• Áp lực duy trì tăng trưởng của doanh nghiệp sẽ tăng cao trước nguồn đầu tư từ thị trường chứng khoán và các cổ đông.
• Nhiều chi phí phát sinh như: Phí phát hành, phí trung gian, kế toán, tư vấn, ngân hàng đầu tư…
• Mất dần quyền kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp vì phải thông qua biểu quyết từ nhiều cổ đông sau khi IPO.
• Hội đồng quản trị và các cổ đông lớn phải chịu nhiều trách nhiệm trước pháp luật về các quy định, báo cáo công khai với công chúng.

Điều kiện để IPO cho các doanh nghiệp

• Vốn điều lệ: Tính theo giá trị trên sổ kế toán, tại thời điểm đăng ký IPO, doanh nghiệp phải có mức vốn điều lệ trên 30 tỷ đồng.
• Kết quả hoạt động kinh doanh: Trong 2 năm liên tục trước thời điểm đăng ký IPO, doanh nghiệp hoạt động phải có lợi nhuận và không có lỗ lũy kế.
• Có phương án hoạt động cụ thể: Doanh nghiệp cần phải cung cấp được phương án phát hành và sử dụng nguồn vốn thu được sau khi chào bán lượng cổ phiếu được các cổ đông thông qua.
• Tỷ lệ số cổ phiếu có quyền biểu quyết: Theo quy định, tỷ lệ số cổ phiếu được quyền biểu quyết, được phát hành cần bán được cho hơn 100 nhà đầu tư không phải là những cổ đông lớn trong doanh nghiệp, là trên 15%. Trong trường hợp, vốn điều lệ của doanh nghiệp trên 1.000 tỷ đồng thì tỷ lệ này bắt buộc phải đạt mức trên 10%.
• Cam kết của cổ đông lớn nhất: Trong vòng 1 năm kể từ thời điểm kết thúc chào bán của hoạt động IPO, các cổ đông lớn nhất của doanh nghiệp phải cam kết luôn nắm giữ tối thiểu 20% vốn điều lệ của doanh nghiệp.
• Yêu cầu về tính chất của doanh nghiệp: Doanh nghiệp lần đầu tiên thực hiện IPO phải đảm bảo đang hoạt động bình thường, ổn định; không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, không bị kết án liên quan đến việc xâm phạm trật tự quản lý kinh tế.
• Lựa chọn công ty chứng khoán tư vấn: Doanh nghiệp phải có công ty chứng khoán tư vấn trong việc đăng ký phát hành chào bán cổ phiếu. Yêu cầu này không áp dụng đối với doanh nghiệp là công ty chứng khoán thực hiện IPO.
• Yêu cầu về tài khoản: Doanh nghiệp cần mở một tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của đợt chào bán chứng khoán lần đầu tiên.
• Cam kết: Doanh nghiệp cần cam kết sẽ niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống sàn giao dịch sau khi kết thúc IPO.

Hồ sơ đăng ký

• Giấy đăng ký về việc IPO.
• Bản cáo bạch.
• Điều lệ doanh nghiệp.
• Quyết định của Đại hội đồng cổ đông trong việc phê duyệt phương án sử dụng nguồn vốn thu được sau khi IPO.
• Văn bản cam kết niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống sàn giao dịch sau khi hoàn thành đợt IPO.
• Văn bản cam kết của các cổ đông lớn về việc duy trì nắm giữ tối thiểu 20% cổ phần của doanh nghiệp trong ít nhất 1 năm kể từ thời điểm kết thúc IPO.
• Hợp đồng giữa doanh nghiệp và công ty chứng khoán với vai trò tư vấn.
• Văn bản của ngân hàng về việc mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của đợt chào bán chứng khoán lần đầu tiên.
• Cam kết bảo lãnh phát hành.

Sự khác biệt chính giữa IPO, ICO, IEO trong Crypto

Trong Crypto, các mô hình ICO, IEO đều là các biến thể của mô hình IPO trong thị trường tài chính truyền thống. Mặc dù các mô hình ICO, IEO, IPO có nhiều điểm tương đồng, nhưng vẫn có sự khác biệt lớn giữa chúng về các biện pháp quản lý, bảo mật, chiến lược tiếp thị và độ khó của việc thiết lập.

IPO

Mọi công ty tư nhân muốn huy động vốn bằng cách phát hành cổ phiếu mới cho các nhà đầu tư đại chúng đều phải trải qua quy trình phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Bằng cách này:

• Các nhà đầu tư tư nhân có cơ hội nhận ra thu nhập từ các khoản đầu tư của họ.
• Công chúng có cơ hội đầu tư quỹ của họ vào một mô hình kinh doanh đã được chứng minh.

ICO

ICO (Initial Coin Offering) là đợt phát hành coin đầu tiên, đây là mô hình bán token ra cộng đồng phổ biến nhất trong Crypto, đặc biệt là trong thời kỳ cao điểm của thị trường tăng giá cuối năm 2017 và đầu năm 2018.

Lý do chính cho sự bùng nổ của mô hình gọi vốn ICO là do chúng bỏ qua các yêu cầu về tính minh bạch trong mô hình gọi vốn cộng đồng IPO. Do đó, các dự án & công ty có thể dễ dàng sử dụng chúng để thu hút các nhà đầu tư.

ICO khác IPO: Bỏ qua các yêu cầu về tính minh bạch.

Các rào cản đối với các hoạt động ICO là rất thấp, tất cả những gì cần thiết là thiết lập một trang Web, một chút thông tin về dự án và hình thức gọi vốn. Mô hình ICO thiếu sự giám sát, ẩn danh và thiếu sự bảo vệ cho các nhà đầu tư.

Mặc khác, bản chất tự do của quá trình ICO phù hợp với tinh thần chung của tiền điện tử, chúng yêu cầu mọi người phải có trách nhiệm hơn với tiền của mình khi đầu tư.

IEO

IEO (Initial Exchange Offering), thay vì các dự án tự làm tất cả công việc như ICO, họ có thể dựa vào các sàn giao dịch tiền điện tử để gây quỹ. Danh tiếng của các sàn giao dịch sẽ tổn hại đáng kể khi hỗ trợ IEO (Initial Exchange Offering ) một dự án lừa đảo, do đó, vì lợi ích tốt nhất của sàn mà họ sẽ tiến hành thẩm định kỹ lưỡng trước khi tổ chức IEO.

Do đó, các IEO thường có tính tin cậy cao hơn các dự án gọi vốn bằng ICO. Đối với bản thân dự án, lợi ích của mô hình IEO là tính rõ ràng, minh bạch vì họ có thể truy cập vào cơ sở người dùng hiện có của sàn giao dịch và các tài nguyên tiếp thị.

IEO so với IPO: Tính tin cậy, rõ ràng & minh bạch hơn.

Các dự án nổi bật đã và sắp IPO trong Crypto

Dưới đây là một số dự đã và sắp IPO trong không gian tiền điện tử

Coinbase

Coinbase là sàn giao dịch tiền điện tử có trụ sở tại Hoa Kỳ. Coinbase đã IPO vào tháng 4/2021. Vào thời điểm niêm yết, công ty được định giá lên tới $100B.

Giá cổ phiếu của Coinbase bắt đầu ở mức 381$/cổ phiếu, tăng lên đến 430 đô la và sau đó giảm trở lại xuống còn 320 đô la trước khi ổn định quanh khu vực 230$/cổ phiếu.

Kraken

Kraken có kế hoạch ra mắt công chúng vào năm 2022, một quyết định được đưa ra sau sự ra mắt thành công của Coinbase.

Ngoài ra, giám đốc điều hành Kraken Jesse Powell vẫn không chắc chắn về cách sàn giao dịch sẽ niêm yết. Biến động của giá cổ phiếu Coinbase đã khiến Powell không chắc chắn về tương lai của công ty. Kraken sẽ tiếp tục theo dõi ngành công nghiệp tiền điện tử và sẽ đưa ra quyết định dựa trên hiệu suất của nó.

BlockFi

BlockFi là một nền tảng cho vay tập trung vào tiền điện tử. BlockFi đã tiết lộ ý định tổ chức IPO trong vòng năm tới hoặc lâu hơn. Qua 4 vòng Series, BlockFi đã huy động được hơn $400M.

Có nên đầu tư IPO trong thị trường Crypto?

Sau phiên IPO bùng nổ của Coinbase trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu của Coinbase đã đi vào quỹ đạo giảm nhẹ và sideway. Hiện nó đang giao dịch ở mức $230/cổ phiếu và từng chạm mốc thấp nhất là $190/cổ phiếu.

Bên cạnh đó, các cổ phiếu của các công ty lên sàn thường được định giá khá cao, cộng thêm việc hành lang pháp lý dành cho thị trường Crypto còn đang chưa quá rõ ràng, nên việc đầu tư cổ phiếu cổ phiếu của các dự án đã và sắp IPO trong thị trường Crypto ở thời điểm hiện tại khá là rủi ro. Bạn nên chuẩn bị đủ kiến thức trước khi đầu tư.